Cây khoai lang tên khoa học là Ipomoea batatas Lam thuộc họ Convolvulaceae, là cây lương thực quan trọng của nhiều nước châu Á, châu Phi và châu Mỹ La tinh. Khoai lang là loại cây có củ sống quanh năm, được sử dụng rộng rãi làm thức ăn cho người, cho động vật và làm nguyên liệu cho một số ngành công nghiệp.
Cây khoai lang được phân bố rộng rãi ở Việt Nam, có mặt ở trung du và miền núi Bắc bộ, châu thổ sông Hồng, các tỉnh duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, Đông Nam bộ và vùng đồng bằng sông Cửu Long. Vùng trồng khoai lang quan trọng nhất là vùng đất cát ven biển thuộc các tỉnh từ Thanh Hóa đến Bình Thuận.
Có khoảng 20 giống khoai lang chủ yếu được trồng tại Việt Nam hiện nay. Trong đó một số giống có năng suất khá cao là K51, K4 (V15-70), K3, K2, KB1, KL5, Hoàng Long, Hồng Quảng, VX-37, TV1, Chiêm dâu, Nhật 3, Cực nhanh, 143, HL4, KL1, TV1, H1.2… đạt từ 10 - 30 tấn/ha.
Riêng giống khoai lang K51, năng suất có thể đạt tới 25 - 30 tấn/ha. Hầu hết các giống đều phù hợp với thời vụ thu đông, đông chính vụ hay đông xuân.
Điều kiện phát triển
Khoai lang thường được nhân giống bằng thân (trong dân gian gọi là dây) hay từ mầm củ, rất ít khi nhân giống bằng hạt. Nhiệt độ thích hợp cho sinh trưởng của cây khoai lang khoảng 20oC - 30oC, dưới 15oC và trên 30oC cây ngừng sinh trưởng. Thời gian từ khi trồng cho đến khi thu hoạch kéo dài từ 3 - 10 tháng tùy theo vào giống và điều kiện nhiệt độ.
Đời sống cây khoai lang có hai giai đoạn: (1) Giai đoạn phát triển rễ sợi (rễ thật), thân, lá và (2) Giai đoạn hình thành và phát triển củ.
Ở vùng ôn đới, khoai lang được trồng vào tháng 5 hoặc tháng 6 và thu hoạch vào tháng 9 hoặc tháng 10, còn ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, cây khoai lang có thể phát triển quanh năm.
Yêu cầu đất
Nhìn chung, khoai lang là loại cây có củ ít kén đất, có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau về đặc tính lý, hóa học. Đất thích hợp nhất đối với cây khoai lang là đất cát pha, có thành phần cơ giới nhẹ, tơi xốp, dễ thoát nước và có tầng canh tác dày.
Tuy nhiên ở những loại đất khác, cũng vẫn trồng được khoai lang, miễn là có chế độ canh tác thích hợp, ở đất có tầng canh tác mỏng, vùng trũng phải làm luống to và cao, ở đất có thành phần cơ giới nặng cần phải chú trọng bón phân hữu cơ để cải thiện độ tơi xốp…
Thời vụ
Ở nước ta, thời vụ chính trồng khoai lang bắt đầu ngay sau khi thu hoạch vụ lúa hè thu hay vụ mùa, vào khoảng tháng 9 và tháng 10, đôi khi khoai lang có thể trồng muộn vào đầu tháng 11 đối với những giống ngắn ngày như giống K51 có thời gian sinh trưởng 75 - 80 ngày (còn gọi là khoai lang đông).
Ngoài ra, cây khoai lang còn được trồng vụ xuân (trung du, miền núi phía Bắc), vụ hè thu và vụ thu ở các vùng đất ven sông hay ở dưới vườn cây ăn quả, sườn dốc hay đất mới khai hoang vừa làm cây lấy rau cho chăn nuôi vừa làm cây phủ đất chống xói mòn và giữ độ ẩm cho cây lâu năm.
Trên vùng đất trồng màu, sau khi thu hoạch cây trồng trước, cần cày vùi toàn bộ cỏ dại và thân lá cây vụ trước. Nếu có qúa nhiều cỏ dại và phế phụ phẩm của cây trồng trước, có thể gom lại và ủ để làm phân cho cây khoai lang.
Đối với đất dốc, nên cày bừa theo đường đồng mức để hạn chế rửa trôi, xói mòn. Không nên bừa đất quá kỹ, vì nếu làm đất quá nhỏ, lượng dinh dưỡng và đất mất do rửa trôi xói mòn tăng, độ xốp giảm, hạn chế đến sinh trưởng và phát triển của củ.
Đối với đất ruộng, phải tranh thủ cày bừa ngay sau khi thu hoạch vụ trước. Trong trường hợp sau thu hoạch lúa đất còn ướt thì không nên bừa kỹ sẽ làm đất dễ bị quánh, cứng, giảm độ khổng khi đất khô.
Khi lên luống, gom những cục đất nhỏ vào giữa, để những cục to ra ngoài.
Khoai lang được trồng theo luống với các kích cỡ khác nhau phụ thuộc vào từng loại đất.
- Đất cát:
+ Luống rộng từ 1,2 - 1,5 m, cao từ 0,45 - 0,5 m.
+ Dây khoai trồng cắt đoạn 1 và 2 với độ dài 30 - 35 cm, không có rễ trên cây.
+ Lấp dây trồng dày hơn 10 cm.
- Đất thịt nhẹ:
+ Luống rộng 1,2 - 1,3 m, cao 0,1 - 0,45 m.
+ Dây khoai trồng cắt đoạn 1 và 2 với độ dài 25 - 30 cm, không có rễ trên cây.
+ Lấp dây trồng từ 7 - 10 cm.