Chúng tôi đến thăm gia đình chị Vũ Thị Siêm ở Tổ 4 thị trấn Sông Cầu (huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên) vào một ngày tháng Tư trong tiết trời chớm hạ, đúng lúc chị đang chuẩn bị sấy lứa chè tươi mới thu hoạch. Vừa nói chuyện với chúng tôi, chị vừa thoăn thoắt vun đống búp chè sắp sấy. Chị Siêm cho biết, với đồi chè đang ở độ tuổi 5-6 năm trên diện tích khoảng 0,5 hecta được chăm bón theo mô hình chè sạch, mỗi tháng gia đình chị thu hoạch được khoảng 01 tấn búp chè tươi, những tháng chính vụ (mùa hè) có lúc thu hoạch đến 02 tấn. Tùy thời điểm, khi bán tươi, khi thì chế biến bán khô, thu hoạch được đến đâu đều có khách hàng lấy hết đến đó.
Được biết trong những năm gần đây, các mô hình sản xuất chè hữu cơ Thái Nguyên (chè sạch, chè an toàn) được triển khai rộng rãi trên địa bàn tỉnh. Đây là phương thức sản xuất giảm thiểu được tác hại của hóa chất trong đó có hóa chất bảo vệ thực vật đối với môi trường và hệ sinh thái, đặc biệt là bảo vệ cho người trực tiếp chăm sóc, thu hoạch chè, đồng thời cung cấp sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng. Nhiều hộ gia đình ở các vùng chè như Tân Cương, Phúc Xuân, Sông Cầu, Phổ Yên,... đã chuyển sang sản xuất chè theo mô hình này. Gia đình chị Siêm là một trong những hộ gia đình thực hiện sản xuất chè sạch theo mô hình đó.
Theo lời kể của chị Siêm, trước đây gia đình chị cũng như các hộ trồng chè khác trên địa bàn chủ yếu dùng phân hóa học và thuốc diệt cỏ để chăm sóc chè. Ưu điểm của cách chăm sóc này là chè phát triển nhanh, năng suất cao, ít bị cỏ dại. Tuy nhiên, với cách chăm sóc này, tuổi thọ của cây chè không cao, cây nhanh bị rạc. Bên cạnh đó, dùng thuốc diệt cỏ cũng chỉ trừ được cỏ xung quay gốc cây, còn ở phần gốc phía trong tán cây thuốc diệt cỏ không phun tới thì cỏ vẫn mọc. Khi nhổ cỏ ở vị trí này phải cúi xuống để nhổ, mặt sát với tán cây, có nguy cơ thuốc diệt cỏ có thể còn tồn dư ở tán lá chè dính vào da, thậm chí là hít phải lượng thuốc diệt cỏ còn tồn dư đó, gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
Chị Siêm (ngoài cùng bên phải) trên nương chè của gia đình sử dụng phân bón chứa vi sinh của Supe Lâm Thao, năm 2022
Cách đây hơn 02 năm, khi được giới thiệu và được lựa chọn để khảo nghiệm phân bón chứa vi sinh của Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao cho cây chè, chị Siêm và các hộ dân lân cận đã chuyển sang sử dụng loại phân bón này cho diện tích trồng chè của mình. Chị cho biết, sau một thời gian sử dụng loại phân bón trên, thấy giun đất phát triển khá nhiều mà trước đó hầu như không có, đất đùn lên khắp mặt luống. Nhờ thế mà đất xốp hơn, cảm giác như lúc nào cũng ẩm. Rễ cây cũng ra nhiều hơn. Từ đó đến nay chị thay đổi cách chăm sóc chè sang sử dụng phân bón chứa vi sinh kết hợp phân Hữu cơ khoáng, đồng thời không sử dụng thuốc diệt cỏ nữa mà trở lại với cách diệt cỏ thủ công là phát cỏ và nhổ bằng tay. "Có phun thuốc thì cũng vẫn phải tự nhổ cỏ ở trong gốc chè, mà lại còn hít phải thuốc. Với lại từ khi thay đổi loại phân bón, cỏ cũng ít hơn hẳn. Giờ đã xác định sản xuất chè sạch, cho nên nói không với thuốc diệt cỏ", chị Siêm vui vẻ nói.
So sánh giữa phương thức chăm sóc và sử dụng loại phân bón như trước kia so với hiện nay, chị Siêm chia sẻ: "Thay đổi phương thức sản xuất như hiện nay đạt được nhiều lợi ích lắm chị. Đầu tiên là đảm bảo an toàn sức khỏe cho chính mình trong quá trình chăm bón cho chè như đã nói ở trên, thứ đến là đảm bảo nguồn sản phẩm sạch. Chè của mình không ngon, không đẹp, không sạch thì không có đầu ra. Và còn điều này quan trọng nữa, để lát nữa ra nương chè em sẽ nói cho chị biết".
Thu hoạch chè trên nương của gia đình chị Siêm, ngày 28/4/2023
Theo chân chị Siêm, chúng tôi đến thăm nương chè của gia đình chị đúng lúc mọi người đang hái chè, tiếng nói cười ríu rít. Đứng trong nương chè, hít thở bầu không khí dịu mát, trong lành khiến mọi người đều có cảm giác khoan khoái, dễ chịu. Xòa nhẹ tay trên những búp chè mơ mởn, chị Siêm nói: "Dùng phân bón chứa vi sinh kết hợp phân Hữu cơ khoáng cây không bốc nhanh nhưng bền, tuổi thọ cây cao, lâu bị rạc. Dùng lâu dài còn cải tạo được đất tơi xốp màu mỡ hơn, theo đó sản lượng sẽ ngày càng tăng. Chị nhìn xem, búp to, vươn tốt, mật độ búp dày như này có thể đoán năng suất như nào rồi. Chất lượng thì khỏi phải nói, lượng khách hàng truyền thống đông đảo và ngày càng thêm khách hàng mới thì chị biết chất lượng rồi đó!".
Trước câu hỏi hiện nay đang dùng phân bón của đơn vị nào, chị cười: "Vẫn trung thành với phân chứa vi sinh của Supe Lâm Thao kết hợp phân Hữu cơ khoáng chị ạ. Supe là bạn nhà nông mà. Với lại của tốt thì phải dùng chứ!". Mọi người cùng cười với câu nói hóm hỉnh của chị. Tiếng cười loang trên nương chè hòa cùng tiếng trò chuyện ríu ran của những người hái chè, khiến người viết thấy lòng thư thái lạ.
Thúy Nga