Gấc

Cây gấc, tên khoa học là Momordica cochinchinensis (Lour.) Spreng, Muricia cochinchinensis Lour., Muricia mixta Roxb.; Tên nước ngoài : Muricie (Pháp).

Cây gấc thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae). Chi Momordica L. có khoảng 45 loài trên thế giới, đa số là cây trồng, tập trung chủ yếu vào các vùng nhiệt đới, châu Phi và châu Mỹ. Châu Á có 5-7 loài, trong đó Việt Nam có 4 loài. Gấc được trồng chủ yếu ở Ấn Độ, Trung Quốc, Philippin, Lào và Việt Nam. Gấc là loại dây leo, lá mọc so le, có 3 -5 thuỳ.

Cây đực và cây cái riêng biệt. Quả hình bầu dục, có nhiều gai, khi chín màu đỏ. Dầu gấc có tiền sinh tố A rất cần thiết cho cơ thể phát triển, dùng trong trường hợp cơ thể thiếu sinh tố A, trẻ em chậm lớn, quáng gà mờ mắt và chữa bỏng. Nhân dân còn dùng hạt gấc chữa mụn nhọt, bị thương, sưng vú...

Gấc thuộc loại cây ưa sáng và ưa ẩm, sinh trưởng, phát triển nhanh trong điều kiện được chăm sóc tốt và có đủ giàn để leo. Hàng năm sau khi quả được thu hoạch, cây có hiện tượng rụng lá. Để tạo điều kiện cho cây ra chồi khỏe, thường chặt bỏ toàn bộ thân leo, chỉ chừa lại phần gốc, mục đích tạo chồi mới.

Gấc trồng mùa xuân vào lúc thời gian ấm áp, có nhiêt độ từ 20 - 25^oC cây mọc khỏe, nếu dưới 15^oC hạt nẩy mầm chậm

Thời vụ trồng

Gấc trồng tốt nhất từ trung tuần tháng 2 đến trung tuần tháng 3, tháng 6 cây ra hoa, nếu gấc đã trồng cũ thì hoa ra sớm hơn. Từ tháng 9 tháng 10 trở đi quả chín, cho đến tháng giêng năm sau thì hết quả. Có 3 cách trồng:

a) Gieo thẳng: Dùng hạt để gieo trồng, muốn cho cây chóng mọc, khi trồng bóc lượt vỏ cứng bên ngoài bỏ đi, dùng nhân trắng bên trong để trồng. Khi bóc vỏ không làm xây xát nhân bằng cách dùng dao cắt vào cạnh hạt và nạy vỏ hạt ra, cũng có thể để vỏ hạt dính vào nhân mà không nhất thiết phải tách vỏ hạt ra khỏi nhân. Trồng nhân chỉ một tuần sau thì cây mọc.

b) Trồng bằng cây con: Muốn trồng cây con thì phải ươm hạt giống như cách gieo thẳng nói trên, khi cây cao độ 15 – 20 cm đánh ra trồng.

c) Trồng bằng dây mầm: Cắt những đoạn dây bánh tẻ (không non quá không già quá) của cây gấc cái, mỗi đoạn dài 40 cm. Khi trồng lấp đất kín 2/3, phủ rạ và tưới nước cho đủ ẩm thường xuyên, mầm sẽ nảy ra ở mắt đốt.

Trong 3 cách trồng kể trên cách gieo thẳng là tốt nhất. Cây to, sai quả, cây không bị chột, nhưng nhược điểm là hay lẫn cây đực. Trồng bằng dây mầm thì chắc chắn được cây cái, nhưng cây có thể cho ít quả hơn